УВС АЙМГИЙН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД


Увс аймгийн эдийн засгийн үзүүлэлтүүд: Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ:205,1₮ тэрбум Нэг хүнд ноогдох ДНБ-ний хэмжээ: 2.684.5 ₮ Аймгийн голлох салбар нь мал аж ахуй, газар тариалан бөгөөд хөнгөн, хүнс, худалдаа, үйлчилгээ, уул уурхайн үйлдвэрлэл зохих хэмжээнд хөгжиж байна. 2018 оны эцэст аймгийн хэмжээнд 3175.3 мянган толгой мал тоолуулж 25.1 мянган тэмээ, 123.8 мянган адуу, 182.9 мянган үхэр, 1567.9 мянган хонь, 1275.5 мянган ямаатай болж таван төрөлдөө өнгөрсөн оноос өсч, нийт малын тоо 1.5 хувиар буюу 45.3 мянган толгойгоор нэмэгдсэн байна. Аймгийн хэмжээнд 57.9 мянган га-д газар тариалан эрхлэх тохиромжтой бөгөөд тариалангийн гол бүс нутаг Баруунтуруун суманд 40.0 мянга орчим га эргэлтийн талбайтай. Аймгийн хэмжээнд 2018 онд нийт 14580 га-д үр тариа тариалж үүнээс 20136.9 тн үр тариа хурааж, 265.8 га-д төмс тариалж 2814.3 тн хураан авч, 275.1 га-д хүнсний ногоо тариалж 2906.9 тн хурааж, 2367.5 га-д тэжээлийн ургамал тариалж 6801.2 тонныг хураан авч нийт 17.5 мянган га-д тариалалт хийлээ. Тус аймагт нүүрсний 3 орд, алтны 1орд , барилгын материалын түүхий эдийн 3, давсны чиглэлээр 3 аж ахуйн нэгжүүд үйл ажиллагаа явуулдгаас гадна хүнс, гурилын үйлдвэр, дулааны болон цахилгаан шугам сүлжээ, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ, худалдаа, хөнгөн үйлдвэрийн газрууд ажилладаг. Чацаргана нь Увс аймгийн брэнд бүтээгдэхүүн бөгөөд улсын хэмжээний нийт чацарганы 60% Увс аймагт ургадаг ба Увс аймгийн эрс тэс цаг агаарын нөхцөлд дасан зохицсон, хүний биед нэн хэрэгцээтэй витаминаар баялаг юм. Увсын чацарганыг БНХАУ-ын Тайванийн Олон Улсын Чанарын Лабораторит шинжлүүлж тослог, витаминлаг чанараараа хамгийн сайн бөгөөд олон улсын стандартыг хангасан гэж үнэлэгдсэнээс гадна чацаргана жимсийг Европын газарзүйн заалтад бүртгүүлэхээр Францын ХААЯ, Монголын Оюуны өмчийн газартай хамтран төсөл хэрэгжүүлж Европын холбоонд хүсэлтээ гаргасан байгаа. Увс аймагт чацаргана тариалдаг 205 гаруй иргэд, ААН байдаг бөгөөд жилд дунджаар 557.8 га талбайд чацаргана тариалж 792.8 тн ургац хурааж үүнээс аймгийн хэмжээнд 13 боловсруулах үйлдвэрт боловсруулан чацарганы цэвэр тос, шүүс, варень, цай, бальзам зэргийг үйлдвэрлэж дотоодын хэрэгцээг хангахаас гадна хөрш зэргэлдээ ОХУ, БНХАУ-ын Тайваньд нийлүүлж Япон улсад гоо сайхны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна. Аж үйлдвэр. Аж үйлдвэрийн чиглэлээр Увс аймагт 119 аж ахуйн нэгж, иргэд үйл ажиллагаа эрхэлж 2018 оны туршид 19.1 тэрбум төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж 21.6 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийсэн ба нийт үйлдвэрлэлтийн 39.9 хувийг дулаан түгээлт усан хангамж, 53.4 хувийг боловсруулах салбарын үйлдвэрлэл, 6.7 хувийг уул уурхай олборлолт эзэлж байна. 2018 онд барилгын гүйцэтгэгч аж ахуйн нэгжүүд барилгын 23.1 тэрбум төгрөгийн БУИЗ-ын ажил гүйцэтгэсэн нь өнгөрсөн оноос 128.7 хувиар өссөн байна.
Гадаадаад худалдаа. Экспорт ба импорт.
2018 онд импортын хэмжээ 28154.9 мян.ам.долларт хүрсэн. Гол нэрийн бүтээгдэхүүнээс цахилгаан 111008.9 мянган киловатт, авто бензин 11727.7 тонн түлш 15928.6 тонн, хивэг 4934.6 тонн, овъёос 1155.9 тонн, мебел тавилга 591.0 ширхэг, банз 485.1 м3, ба бусад бүтээгдэхззн эзэлнэ. 2018 оны байдлаар экспортонд цай 7.6 тн, авто машин 1 ширхэг, монгол гэр 3 ширхэг, үхрийн мах 40 тн, хонины мах 19 тн, чулуулгийн дээж 0.5 тн, адууны мах 100 тн, брезинт 1100 м2, шашны эд зүйлс 512 ширхэг тус тус гаргаж экспорт 327.3 мянган ам доллар болсон байна.
Байгалийн нөөц, баялаг.
Увс аймгийн нутагт ашигт малтмалын 303 орд, илрэлийг тогтоогоод байгаагаас өнөөгийн байдлаар ашиглаж байгаа 9 төрлийн ашигт малтмалын 33 орд, цаашид нарийвчлан судлах 153 орд, илэрц газар байна. Нөөц нь тогтоогдсон дээрх ордуудаас гадна алт, зэс, занар, давс, нефть, уран, мөнгө, төрөл бүрийн үнэт чулуунууд, шохой, тоосгоны орд газрууд зэрэг ашигт малтмалын нөөц бүхий орд илэрцүүд байгаа бөгөөд дээрх нөөцүүдийн хайгуулыг бүрэн хийлгэх, нөөцийг тогтоох, эдийн засгийн үндэслэлийг тооцох шаардлагатай байгаа юм. Газрын тос, нефть бүтээгдэхүүний хувьд Увс аймгийн газар нутгийн 80%-ийн талбайг эзэлсэн нарийвчилсан хайгуул хийх ажиллагаа эхэлж байгаа бөгөөд нефтийн томоохон орд Увс нуур, бөөрөг дэлийн элс буюу Увс аймгийн зүүн урд хэсэгт байх судалгааг геологич мэргэжилтнүүд тогтоогоод байна.
Дэд бүтэц:
Улаангомоос Хандгайтын чиглэлд 120 км, Улаангом Наранбулаг Үзүүрийн булгийн чиглэлийн 300 орчим км, аймгийн төвд 29.3 гаруй км хатуу хучилттай замтай. Аэро Монголиа, Хүннү Эйр зэрэг авиа компаниуд агаарын шууд нислэгийг долоо хоногийн зургаан өдөр хийх болсноор жуулчдын цагийн зохицуулалт, аяллын хугацааг төлөвлөх нэгэн таатай орчныг бүрдүүлж байна. Эрчим хүчний эх үүсвэрийн хувьд ОХУ-аас эрчим хүч нийлүүлдэг, бүх сумын төв ББЭХС-д холбогдсон. Дулааны 1, 2-р станц албан байгууллага айл өрхийг дулаанаар хангаж байна. Харилцаа холбооны хувьд Монголын Цахилгаан холбооны суурин утас, Мобиком, ЖиМобайл, Юнитель, Скайтель зэрэг үүрэн телефоны хэрэглэгч бүх сумдад бий болж, интернет сүлжээ 18 суманд тавигдсан.

 

ШИНЭ МЭДЭЭ